صورت ‏فلکی چیست ؟






صورت ‏فلکی یا پیکرآسمانی مجموعه‏ای از ستاره‌ها است که از دیدگاه زمینی به شکل خاصی تشبیه و نام‏گذاری شده‌است.
در واقعیت سه بعدی، ستارگان یک پیکرآسمانی لزوماً به هم نزدیک نیستند و ربطی به هم ندارند. قرار دادن آن‌ها در یک مجموعه صرفاً به خاطر نزدیکی ظاهری از دیدگاه زمینی است. دسته‌بندی ظاهری ستارگان به صورت پیکرهای‏آسمانی از نظر نشانی‌دهی و تهیه نقشه‌های آسان‌فهمِ آسمان مفید است.
مطالعات باستان‏شناسی نشان می‏دهد که نگاره‏‌های نقاشی شده بر روی دیوارهای غار لاسکو در جنوب فرانسه حاوی نشانه‏های نجومی است. گمان می‏شود خوشه ستاره‏ای پروین در کنار خوشه قلائص (صورت فلکی گاو) بر روی این نگاره‏ها نمایش داده شده‌است.
شاید انسان‏های دوران پارینه‌‏سنگی (۳۰٬۰۰۰ تا ۲۶٬۰۰۰ سال پیش از میلاد) نخستین کسانی بودند که چهار جهت اصلی را تشخیص دادند. در اواخر دوره پارینه‏سنگی (۲۰٬۰۰۰ تا ۱۶۰۰۰ سال پیش از میلاد) در فرانسه هنر ساخت ابزارهای سنگی به اوج خود رسید و در آن هنگام اندیشه نخستین صورت‏های‏فلکی پایه گذاری شد. این را در آثار باقی‏ماندهٔ نقش‏های درون غارهای این دوران می‏توان یافت. در دره میرملاس و همیان در شمال کوهدشت لرستان نیز پناهگاه‏هایی از این دوران وجود دارند. در این پناهگاه‏ها نقش‏های رنگ‏دار زیادی است. حدود ۱۶٬۰۰۰ تا ۸٬۰۰۰ سال پیش از میلاد، کم‏کم اسامی گروه‏های ستاره‏ای (صورت‏فلکی) به سه دستهٔ نمادین تغییر کرد. دنیای پایینی، میانی و بالایی. حدود ۱۰٬۰۰۰ سال پیش از میلاد، عصر یخبندان در اروپا به پایان رسید. با گرم شدن زمین، علفزارها و دشت‏های اروپا جای خود را به جنگل‏ها دادند و دوران نوسنگی آغاز شد. در این دوره، انسان‏ها به جای شکار و جمع‏آوری غذا به کشاورزی و تولید غذا می‏پرداختند. از این رو نیاز آن‏ها به وضعیت آب و هوا، و دانستن فصل‏ها بیشتر شد. به این ترتیب به مسیر سالانه خورشید در آسمان توجه بیشتری کردند. می‌توان گفت حدود ۵٬۶۰۰ سال پیش از میلاد ، چهار صورت ‏فلکی در آسمان شکل گرفته بودند: دو پیکر، سنبله، قوس و ماهی. آن‏ها نمایانگر نقاط اعتدال‏ها و انقلاب‏های آن زمان بودند و مبنای صورت فلکی‏های منطقةالبروجی امروزی شد.

تا زمان بطلمیوس، ستاره شناس یونانی الاصل اسکندرانی که حدود150 سال بعد از میلاد می زیست ، تعداد صورفلکی شناخته شده 48 مورد بود. امروز 88 صورت فلکی شناخته شده که هریک محدوده ی مشخصی در آسمان دارند. به طوری که تمام آسمان با این صور پوشیده می شود. با این که ستارگان یک صورت خاص از نظر ما شکل خاصی را در آسمان می سازند، اما در واقع این ستارگان هیچ ربطی به هم ندارند و چندین سال نوری از هم فاصله دارند و اگر از سمتی دیگر در آسمان (جایی خارج از منظومه ی شمسی) به آن ها بنگریم به شکلی دیگر دیده خواهند شد. ستارگان حرکت بسیار آهسته ای در آسمان دارند (به دلیل دوری بسیار آن ها حرکت سریع آن ها آهسته به نظر می رسد) این حرکت باعث می شود که در طی هزاران سال شکل ظاهری صورت های فلکی عوض شود. اما در طول عمر یک انسان این تغییرات بسیار نامحسوس است. در قدیم از رصد صور فلکی برای جهت یابی و تعیین فصول و به طور کلی زمان یابی استفاده می کردند.
در ستاره شناسی نوین ، لغت صورت فلکی به بخشی از آسمان اطلاق می شود که در مرحله اول شکل هایی را تداعی می کند که هزاران سال پیش برای اولین بار مورد توجه انسان های باستانی قرار گرفته است.
این مناطق بر روی کره سماوی مانند استان ها و یا کشور های مختلف بر روی نقشه های زمینی می باشند. در حال حاضر هر نقطه ای از آسمان بالای سر ما ، حتما متعلق به یک صورت فلکی است. حد فاصل بین صورت های فلکی در قالب خط مستقیم بوده ولی شکل ها می توانند کاملا غیر متقارن و غیر هندسی باشند. به هر تقدیر هر صورت فلکی تعدادی از ستارگان آسمان را درون محدوده خود جای می دهند.